۱۵ دی آزمون اجتهاد خبرگان در قم برگزار شد و ۴۰۰ نفر از ۵۳۱ ثبت نام کنندگان مجلس خبرگان در این آزمون شرکت کردند اما این آزمون غایبانی مشهور هم داشت.
حجج الاسلام سیدحسن خمینی، امجد و منتجب‌نیا از جمله شخصیت های سرشناسی هستند که در این آزمون غیبت داشته اند. غیبت این افراد در حالی اتفاق افتاده که پیش از این شورای نگهبان شرایطی را برای کسانی که لزومی به آزمون دادن آنها نیست اعلام کرده بود.
به نظر نمی رسد که افراد غایب در این آزمون شرایط اعلامی برای عدم آزمون دادن را دارا بوده باشند چرا که باید پیش از این عضو مجلس خبرگان بوده یا اینکه قبلا آزمون داده و یا در آزمون شهریور ماه شرکت کرده باشند.
به نظر می رسد عدم حضور افراد سرشناس در این آزمون به این علت باشد که آنها قصد دارند صلاحیت علمی خود را از طریق مراجع به اثبات برسانند اما در این مورد باید به این نکته توجه کرد بر اساس قانون این شورای نگهبان است که مسئول تشخیص صلاحیت علمی کاندیداها است و اگر کسی قصد دارد از طریق مراجع صلاحیت علمی خود را ثابت کند باید شورای نگهبان را قانع کند بنابراین عدم شرکت در آزمون اجتهاد ممکن است باعث شود صلاحیت علمی فرد احراز نشود.
سیدحسن خمینی از میان افراد سرشناس و غایب آزمون ۱۵ دی ماه بیشترین حاشیه ها را داشته به طوری که روزنامه ها و خبرگزاری ها فقط در میان افراد غایب به او پرداخته اند و از بقیه به جز اسم مساله دیگری ذگر نشده است.
در باب چرایی غیبت حجه الاسلام سیدحسن خمینی باید گفت بر خلاف مسائل حاشیه ای نظیر آنچه که عدم دعوت او به آزمون اعلام می شود مساله ی عدم اراده او برای شرکت در آزمون اجتهاد خبرگان است چرا که پیش از این توسط شورای نگهبان شرایط افرادی که از آزمون معاف هستند اعلام شده بود و مسلما حجه الاسلام سید حسن خمینی هیچ کدام از آن شرایط را نداشته بنابراین واضح است که باید در آزمون شرکت می داشت، از طرفی روزنامه شرق یک روز قبل از برگزاری آزمون قصد نداشتن سید حسن خمینی را برای شرکت در آزمون به طور ضمنی اعلام می کند و این خبر از سوی سید حسن خمینی یا برادرش سید علی،که این روزها به عنوان معاون رسانه ای اش فعالیت می کند، تکذیب نمی شود و بنابراین می توان نتیجه گرفت که سید حسن خمینی از ابتدا قصدی برای شرکت در آزمون اجتهاد مجلس خبرگان نداشته است. اما چرا؟
برخی بر این باورند که احتمالا سید حسن قصد دارد از طریق مراجعی که حاضر هستند صلاحیت علمی او را تایید کنند صلاحیت علمی‌اش را به شورای نگهبان اثبات کند، البته در صورتی که شورای نگهبان قانع شود و بپذیرد، و به همین علت است که از دادن آزمون خودداری کرده است.
البته سیدحسن خمینی اقدام معنا دار دیگری از جنس پوپولیسم و پروپاگاندا نیز انجام داده است و آن برگزاری کلاس درس خارج اصولش در قم دقیقا در زمان برگزاری آزمون در قم است و گرفتن عکسی از آن و رسانه ای کردن آن این فرضیه را قوت می بخشد که سید حسن اصرار دارد تا صلاحیت علمی اش را از راه دیگری به جز آزمون دادن و راه های معمولی که دیگران برای این امر انجام می دهند ثابت کند.
اما مساله اصلی در مورد سیدحسن خمینی چیز دیگری است او تا این لحظه به عنوان یک سیاستمدار مطرح نبوده و بیشتر بعنوان یک نماد از بیت امام راحل مطرح و عنوان یادگار امام(ره) را یدک کشیده و همواره از این جایگاه در رسانه ها و فضای سیاسی کشور حاضر شده است و همین مساله باعث شده که همواره مورد احترام واقع شود و نتواند فضای واقعی اجتماع، سیاست و راهکارهای قانونی و انتخاباتی را لمس کند.
از همین روی وقتی لازم می شود که او نیز همچون سایر داوطلبان به صورت عادی در آزمون اجتهاد خبرگان شرکت کند برایش پذیرفتنی نیست چرا که همواره به خاطره نسبتی که با بیت امام(ره) داشته است مورد استثنا واقع شده و این بار هم همان انتظار را دارد اما آزمون اجتهاد با مسائل دیگر متفاوت است چرا که اینبار سید حسن خمینی قصد دارد در فضای واقعی اجتماعی و مساله انتخابات ورود پیدا کند که ساز‌‌و‌‌کار قانونی خودش را دارد و با اسم و رسم نمی‌توان از سد قانون گذشت.
از همین جهت او وارد کار رسانه ای شده و سعی دارد با منتشر کردن یک عکس که گویای شش سال تدریس درس خارج اصول است بر شورای نگهبان این فشار را وارد کند که او نیازی به آزمون دادن ندارد.
متاسفانه ورود به فضای سیاسی اجتماعی در کشور ما بیش از آنکه بر دایره اصول و قانون باشد و فرد بر اساس توانمندی های سیاسی اجتماعی اش بتواند در این حوزه ورود پیدا کند بر اساس پیشینه و ارتباط خانوادگی و اسم و رسم استوار شده است. همین موضوع باعث می شود افراد خود را فراتر از حد قانون و سازوکارهای رسمی محسوب کنند و با تکیه بر جایگاه نمادین خود، پروپاگاندا و پوپولیسم سعی کنند حرف خود را به کرسی بنشانند.
در این باره می توان به عنوان مثال به ورزشکاران، مجریان صدا و سیما، هنرمندان، فرزندان خانواده های سرشناس و شهدا و افراد سرشناسی که مدتی دور از دنیای سیاست بوده‌اند و به دنیای سیاست ورود پیدا کرده‌اند اشاره کرد.
این افراد معمولا وقتی با عرصه اجتماعی واقعی روبرو می شوند تازه متوجه می شوند جامعه، سیاست و انتخابات با آنچه که از بیرون گود مشاهده می‌کردند بسیار متفاوت است و باید خود را درون ساختارها تعریف کنند برخی از این افراد این ساختارها را می پذیرند و برخی دیگر نمی پذیرند و سعی می‌کنند با توجه به جایگاه نمادینی که دارند در مقابل ساختار تعیین شده بایستند که معمولا هم با شکست های سنگین مواجه شده اند.
*عضو شورا مرکزی اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان مستقل
