بهروز کلاته، قائم مقام فرهنگی اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان مستقل سراسر کشور در گفتگو با خبرنگار «نسیم» به تشریح علل و زمینه های افت شتاب علمی کشور پرداخت که متن آن بدین شرح است:
نسیم: رهبری در دیدارهای دانشگاهی خود از افت شتاب علمی انتقاد می کنند؛ دلیل این افت چیست؟
کلاته: نگاهی دولت به عرصه داخلی دارد بی اعتقادی به پیشرفت عناصر داخلی است و دولت تنها راه پیشرفت و به قول خودش توسعه را از راه تکیه بر خارج و ارتباط با دنیای بیرون میداند.
به همین منظور وقتی دولت در اولین سالی که بودجه را تعیین میکند یا در دومین سال، بودجه دفاعی کشور که به نوعی صنایع high tech کشور هم محسوب میشود و همچنین بودجههای پژوهشی به شدت کاهش پیدا میکند و پروژههای زیر ۸۰ درصد همه متوقف میشود؛ پروژههای تحقیق و توسعه R&D) مدل ارزیابی مدیریت عملکرد پروژه های تحقیق و توسعه( در صنایع نظامی همه تا حد زیادی متوقف میشود و اگر هم جریان دارد یا به صورت جهادی است و یا بعضی از مدیران داخلی صنایع نظامی با منابع دیگری به جریان انداختهاند؛ وگرنه بودجه جدیدی برای اینها تصویب نشده و اینها باید متوقف نشده و این همه به خاطر نگاه دولت است.
نسیم: دولت چقدر نگاه علمی به دانشگاه ها دارد؟ آیا سیاسی کاری در رویکردهای علمی دولت را قبول دارید؟
کلاته: دولت نگاهی به پیشرفت درونزا ندارد و آقای روحانی بنظرم در برنامه توسعه پنجم یا چهارم سخنرانی میکند و میگوید: باید رابطهمان را درست کنیم و صرف اینکه رابطهمان با غرب و جهان درست شود اقتصاد و سیاست ما درست شده و ما پیشرفت میکنیم ؛ این به خاطر نگاه دولت است و متأسفانه در این دو ساله این نگاه بوده و پیشرفت علمی کشور کند شده است.
البته علاوه بر این موضوع، موضوعات دیگری هم بوده و دولت به خاطر اینکه چالشهایی در دانشگاهها داشته است، حاضر نیست که با همه تعامل کند و این تعاملات در دانشگاهها دچار تنش میشود؛ این باعث میشود که پیشرفت علمی کشور کمتر شود؛ بعضی از اساتید مثلاً دکتر مهدی نژاد که ایشان علی رغم اینکه در وزارت دفاع و علوم بوده و فردی علمی است، به یک باره تمامی پروژههایش کنار گذاشته میشود؛ چون با این افراد علمی اختلاف نظر سیاسی هم داشتند ،از پروژههای علمی هم کنار گذاشتند؛ یا مثلاً سازمان فضایی کشور به یکباره منحل میشود چون شاید بدنه آن سازمان با اهداف دولت همخوانی نداشته است.
همچنین برای نمونهً ماهواره دانشگاه شریف با یک سرعت خیلی کمی در حال پیشرفت است؛ نمیگوییم متوقف شده ولی با سرعت خیلی کمی جلو میرود و یک سال است که این پروژه رشدی نداشته است.
به همین خاطر است که بخش علمی دولت بخشی از مسائل را سیاسی میبیند؛ البته منکر زحمات آقای ستاری در بنیاد ملی نخبگان که برای فعال کردن شرکتهای دانش بنیان تلاش میکنند و همچنین منکر زحماتی که در عرصه پزشکی کشیده میشود و هنوز آن سرعت قابل قبول را دارد نباید شد؛ ولی در بخشهایی که high tech محسوب میشود و سهم بزرگی در پیشرفت تکنولوژیک دارد رشد قابل قبولی وجود ندارد.
یکی از پیشرفتهای تکنولوژی اینست که شما از این پیشرفت تکنولوژیکتان چقدر میتوانید بهرهبرداری کرده و صادرات داشته باشید؛ بخشی از انواع صادرات، صادراتهای نظامی ما هست و وقتی اینها متوقف شود و صادراتی و تحقیق و توسعه و پیشرفتی نداشته باشیم، به لحاظ علمی هم کند میشود و این را به صرف اینکه مثلاً مقالاتی تولید شود نمیدانم؛ معمولاً پیشرفت علمی کشورها تنها با مقالات سنجیده نمیشود؛ یعنی در عرصه عملی که معمولاً گفته و دیده نمیشود ورود انجام گیرد.
مسئلهای که باعث میشود این افتها ایجاد شود این است که همه چیز در دولت با مسائل سیاسی سنجیده میشود؛ یعنی حتی به دانشمندان ما چه در سازمانهای انرژی اتمی، چه در سازمانهای موشکی و چه در سازمانهای فضایی، سیاسی سنجیده میشود؛ برای مثال شورای عالی فضای مجازی که حوزه ای تقریباً علمی دارد، دولت به آنجا به دید سیاسی نگاه میکند؛ به فضای سازمان فضایی دید سیاسی دارد؛ برهمه نهادهای علمی دیدی سیاسی سایه انداخته و این سایه باید برداشته شود؛ تنها راهکارش نیز این است که نهادی سر کار بیاید که بخش تأمین بودجه و امکانات آن دولتی باشد؛ صرفاً نباید همه کار دست دولت باشد.
نسیم: منظورتان شرکت های دانش بنیان است؟
کلاته: به نوعی بله؛ یعنی زمانی که شرکتهای دانش بنیان پروژهای تولید کنند وخریدار بیرونی نباشد به چه دردی میخورد که در آن شرکت تولید شود؟ ما ادعا نمیکنیم که صنایع high tech ما خودروسازی ما است؛ صنایع high tech در همه کشورها و حتی در آمریکا صنایع نظامی است؛ یعنی اگر پیشرفتی در صنایع علمی اتفاق بیفتد اول در عرصه نظامی است و بعد وارد عرصه عمومی میشود؛ برای مثال اینترنت اولین بار وسیله ارتباطی ارتش آمریکا بوده وبعد که آنها به دستگاههای جدیدتری رسیدند آن را در اختیار عموم قرار دادند؛ یعنی اولین مسائل، مسائل نظامی هست
الآن تقریباً همه اساتید دانشگاههای ما به دانشجویان تحصیلات تکمیلی برای موضوعات پایان نامه، پروژه و تست، موضوعاتی میدهند که خیلی با آنها فاصله داریم و به درد داخل کشور ما نمیخورد؛ برخی اساتید باید همکاری کنند، پای کار بیایند و در مورد آنچه که در راستای نیازهای کشور است فعالیت کنند؛ دولت نیز به آن نقطه برسد که سایه مسائل سیاسی را روی مسائل علمی نیاندازد؛ به نظر من اگر این دو مشکل حل شود در گذر زمان بقیه مشکلات حل شدنی است.
Mighty useful. Make no mistake, I aptipcraee it.