حرکت به سمت و سوی تحقق دانشگاه اسلامی یکی از مباحث ثابت محافل فکری کشور در چند سال اخیر بوده است. یکی از مسائل مهم و کم‌هزینه در این مسیر تأکید بر پذیرش بومی دانشجویان در سطح کشور است. مسئله‌ای که به علت اثرات اخلاقی – تربیتی مثبت و فراوان آن می‌تواند به عنوان یکی از راهکارهای غیرمستقیم تحقق دانشگاه اسلامی مطرح باشد. شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در سند جامع دانشگاه اسلامی به این اصل مهم در تحقق دانشگاه اسلامی پرداخته است. با این وجود بحث پیرامون چرایی و چگونگی تحقق این هدف نیازمند تأملی بیش از این خواهد بود، اول آنکه پذیرش بومی دانشجو دارای مزایای چندبعدی خواهد بود. پذیرش بومی دانشجویان می‌تواند تا حد زیادی زمینه اجرایی شدن عدالت آموزشی در سطح کشور را فراهم کند و از طرفی زمینه خروج نخبگان استان‌های محروم و هجوم آنها به سمت کلانشهرهای اصلی کشور را بگیرد. طبیعتاً اختصاص بخش اعظم پذیرش دانشجو در رشته‌های مطرح هر دانشگاه به دانشجویان بومی تأثیری مستقیم بر این مسئله خواهد گذاشت.
بعد دیگر این سیاست آموزشی تقویت ارتباط دانشگاه و خانواده خواهد بود. طبیعتاً تحصیل یک دانشجو در شهر محل زندگی خود می‌تواند زمینه ارتباط هرچه بیشتر مدیریت آموزشی دانشگاه با خانواده‌های دانشجویان را فراهم کند و تأثیر مستقیمی در رفع مشکلات آموزشی، اخلاقی و اجتماعی دانشجویان داشته باشد. این مسئله علاوه بر آنکه می‌تواند موجب ارتقای سطح علمی و آموزشی دانشجویان شود، تأثیرات مهمی بر زندگی اخلاقی و معنوی دانشجویان خواهد گذاشت. زندگی در خوابگاه دانشجویی اگرچه می‌تواند از جهتی تجربه اجتماعی خوبی به حساب آید با این وجود دارای آسیب‌های قابل توجهی نیز خواهد بود. چه اینکه محیط آموزشی دانشگاه نیز می‌تواند تجربه درک زندگی در یک فضای اجتماعی جدید را در اختیار دانشجویان بگذارد. بنابراین مزایای بسیار اقامت در کنار خانواده می‌تواند جایگزین مناسبی برای اقامت دانشجویان در فضای خوابگاه‌های دانشجویی باشد.
این مسئله البته برای دانشجویان دختر شکل جدی‌تری به خود خواهد گرفت. چه اینکه بنا بر فرهنگ ایرانی-اسلامی که بنیان آن بر فطرت بشری قرار گرفته است، دختر هرچه در نزدیکی خانواده خود تحصیل و فعالیت کند، احساس امنیت و راحتی بیشتری خواهد داشت و طبیعتاً از گزند ناهنجاری‌های اجتماعی دورتر خواهد بود. حجم آسیب‌های فرهنگی ناشی از حاکمیت مظاهر زندگی مدرن بر ابعاد مختلف زندگی اجتماعات انسانی باعث شده است تا حضور در محفل گرم خانواده بیش از پیش به عنوان یکی از پیش‌نیازهای زندگی بدون آسیب در فضای کنونی مطرح شود. بنابراین حضور دانشجویان در کنار خانواده بیش از آنکه به عنوان یک راهکار تلقی شود، اکنون به عنوان یک نیاز و ضرورت مطرح می‌شود.
این حضور اما برای هر دو طرف (دانشجو و خانواده) مفید خواهد بود. زیرا هر دو طرف از مزایای عاطفی و اقتصادی حضور در کنار یکدیگر بهره‌مند خواهند شد. فرد دانشجو (اعم از دختر یا پسر) در صورت حضور در کنار خانواده می‌تواند علاوه بر بهره‌گیری از حضور در محفل گرم خانواده، با بهره‌گیری از اوقات فراغت خود و تشریک مساعی با سایر اعضا، زمینه کمک به اقتصاد خانواده را نیز فراهم کند. از طرفی شکل‌گیری دانشگاه اسلامی نیز علاوه بر ابعاد علمی دارای جهات فرهنگی و اخلاقی خواهد بود. در این مسیر، پذیرش بومی دانشجو به عنوان یک سیاست آسان و کم‌هزینه می‌تواند علاوه بر حرکت در مسیر تحقق عدالت آموزشی، ما را به سمت و سوی ارتقای توأمان سطح علمی و اخلاقی-تربیتی دانشگاه‌های کشور رهنمون کند. مسئله‌ای که ممکن است در این راستا مطرح شود و این سیاست را مغایر اصل عدالت آموزشی تلقی کند، آن است که بیشتر دانشگاه‌ها و امکانات آموزشی خوب در سطح شهرهای مهم کشور متمرکز شده است و تأکید بر پذیرش بومی دانشجو به معنای محرومیت دانشجویان دیگر استان‌ها از این موقعیت‌های بهتر خواهد بود.
این مسئله چندان هم دور از واقعیت نیست، ولیکن به دلیل عدم اطلاق نمی‌توان آن را به عنوان دلیلی برای رد دیگر منافع و مزایای پذیرش بومی دانشجو در سطح کشور به حساب آورد. در این مسیر تجهیز دانشگاه‌های استان‌های محروم کشور و پذیرش کشوری رشته‌های معدودی که دارای چنین محدودیتی هستند می‌تواند به عنوان راهکار مناسبی برای این معضل به شمار رود.
دیگر مزیت پذیرش بومی دانشجو را می‌توان کاستن از هزینه‌های اقتصادی تحصیل دانشجویان به حساب آورد. چه اینکه در صورت عدم توجه به پذیرش بومی دانشجویان، هزینه اقامت در خوابگاه‌های دانشجویی در کنار هزینه رفت و آمدهای چندین ساله به دانشگاه محل تحصیل می‌تواند به عنوان بار اقتصادی اضافه‌ای بر خانواده‌ها تحمیل شود. ختام سخن آنکه تأکید بر پذیرش بومی، ناحیه‌ای و منطقه‌ای دانشجو می‌تواند به عنوان سیاستی با مزایای چندبعدی تلقی شود و راهکاری در زمینه کاهش معضلات اخلاقی و اجتماعی موجود در فضای دانشگاه‌ها به حساب آید.
- دبیر اسبق تشکیلات انجمن اسلامی دانشجویان خوارزمی
