شهادت آیت الله النمر در کمتر از ۲۴ ساعت جهان اسلام را متاثر و خشمگین کرده است و در این مسئله تفاوتی بین اهل تشیع و تسنن نیست؛ همه این رفتار آل خبیث سعودی را محکوم می کنند و صفوف یکپارچه جهان اسلام در برابر آل سعود به پا شده است اما مدیریت این ظرفیت بزرگ یکی از مسائلی است که یک بخش کلان آن را جریان دانشجویی و جریان رسانه ای باید انجام دهد و تجربه چهلم به چهلم سال ۵۶ و ۵۷ می تواند راهبرد مناسبی برای بالا نگهداشتن تب این اعتراضات باشد.
اینکه آل سعود را همه مجزای از جهان اسلام می دانند و حتی اهل تسنن نیز با آنها مخالفند بر کسی پوشیده نیست، اینکه این خاندان انگلیسی، پیوندی ناگسستنی با رژیم صهیونیستی دارد نیز برای جهان اسلام هویدا است و تلاش آل سعود در کشتار مردم سوریه، عراق، یمن و بحرین و دیگر کشورهای منطقه به همه نشان داده این رژیم سفاک جز دستورات آمریکا و اسرائیل و انگلیس چیز دیگری برایش مهم نیست.
اما همچنان که از تفاوت رفتارها مشخص است تا چند سال قبل تلاش آل سعود هم بر مخفی نگه داشتن رفتارهای خصمانه و ارائه یک چهره آرام بود که در پس پرده اعمال خود را انجام می دهد اما طی این چند سال این رفتارهای خصمانه عیان شده و همین مسئله آگاهی و مخالفت ها را نسبت به آل سعود بالا برده است.
برای یمنی ها، بحرینی ها و سوری ها و عراقی ها کشتار مردمانشان، برای ما حادثه جده، توطئه نفتی، برای همه جهان اسلام فاجعه منا و امروز شهادت آیت الله النمر دیگ جهان اسلام را به نقطه جوش رسانده و این یعنی شروعی بر پایان آل سعود؛ اما اینکه بتوان این موج خشم را نگه داشت و مدیریت کرد خود پروژه ای است که جریان دانشجویی و جریان رسانه ای باید آن را دست بگیرد.
یکی از تجربیات موفق در این امر ماجرای چهلم به چهلم در سال ۵۶ و ۵۷ است که ظرفیت بروز آن در فاجعه ی منا به شدت وجود داشت اما جریان دانشجویی نتوانست از آن استفاده کند اما آل سعود با شهادت آیت الله النمر، این فرصت را برای مخالفانش ایجاد کرده است که دوباره بتواند این آتش زیر خاکستر را شعله ور کند.
در انقلاب اسلامی، مدل مبارزه یکی از مدل‌های مبارزاتی که امتداد انقلاب را تضمین کرد، استفاده از شبکه به‌هم پیوسته اعتراضات «چهلم به چهلم» برای حفظ روحیه ایستادگی در برابر رژیم پهلوی بود؛ همان شبکه‌ای که در جریان قیام بیست و نهم بهمن مردم تبریز به مناسبت چهلمین روز شهادت شهدای قم اوج گرفت و سپس در راهپیمایی‌های اعتراضی مشابهی ادامه یافت.
چهلم‌های سیاسی چطور آغاز شد؟
نوزدهم دی، قیام مردم قم در اعتراض به چاپ مقاله اهانت‌آمیز با امضای مستعار احمد رشیدی مطلق در روزنامه اطلاعات، توسط عوامل رژیم پهلوی به خاک و خون کشیده شد و در چهلم این فاجعه، مردم نقاط مختلف ایران خود را آماده برگزاری مراسم می‌کردند. در شهر تبریز نیز قرار بود مردم در مسجد قزللی (میرزا آقایوسف مجتهد) تجمع کنند.
دعوت از سوی آیت‌الله قاضی طباطبایی و برخی دیگر از علمای تبریز صورت گرفته بود. براساس اسناد منتشر شده از آن روز در بیست و نهم بهمن، مردم مقابل این مسجد تجمع کردند. رئیس کلانتری بازار به همراه عده‌ای مأمور، به مردم اعلام کرد که متفرق شوند و با توهین به مسجد از ورود مردم جلوگیری کرد.
با این حال جوانی به نام محمد تجلی از این توهین برافروخته شده و با وی گلاویز شد که رئیس کلانتری بازار با سلاح کمری‌اش این جوان بیست و دو ساله را به شهادت رساند. مردم خشمگین جنازه خون‌آلود شهید را برداشته و در خیابان‌ها به راه افتادند و بتدریج راهپیمایی گسترده‌ای شکل گرفت.
رئیس ساواک تبریز با توجه به گسترش قیام مردمی با تهران تماس گرفته و شاه به جمشید آموزگار دستور حفاظت از مناطق مهم و سرکوب شدید مردم را داد. در پی این فرمان، شورای امنیتی استان، دستور استقرار یگان‌ها و ادوات نظامی از جمله تانک و نفربر را در سطح شهر داد که با مقاومت مردم تبریز، این حرکت تحریک‌آمیز باعث خونین شدن حرکت اعتراضی مردم شد و پس از فاجعه خونین قم، جنایت دیگری بر جنایت‌های رژیم افزوده شد.
سرانجام ساعت ۵ بعدازظهر بیست و نهم بهمن، نیروهای نظامی بر شهر مسلط شده و براساس آمار مرکز اسناد انقلاب اسلامی، در آمار ساواک چنین آمده که در جریان این قیام مردمی، «۵۸۱ نفر دستگیر، ۹ نفر کشته و ۱۱۸ نفر زخمی شدند و سه دستگاه تانک، دو سینما، یک هتل، کاخ جوانان، حزب رستاخیز و تعدادی اتومبیل شخصی و دولتی نیز به آتش کشیده شد.»
قیام مردم تبریز، رژیم شاه را که گمان می‌کرد توانسته است قیام مردم قم را سرکوب کند، شگفت‌زده کرد.
با این حال دستگاه امنیتی رژیم پهلوی گمان نمی‌برد که قیام بیست و نهم بهمن مردم تبریز، فراتر از یک قیام شهری، سنت اعتراضات چهلم به چهلم را که برخاسته از یک رسم مردمی بود، احیا خواهد کرد. در فروردین ۱۳۵۷ مردم یزد، جهرم و اهواز چهلم شهدای تبریز را تبدیل به جنبشی اعتراضی کردند و این چرخه چهلم‌های پی‌درپی در گستره وسیعی از شهرهای کشور چنان خودجوش و گسترده کامل شد تا در فرجام به سقوط رژیم پهلوی انجامید.
هرچند در کنار سنت سوگواری چهلم شهدا، عوامل بسیار دیگری نیز در پیروزی انقلاب دخیل بود، اما بی‌تردید استفاده از مدل بومی مناسک عزاداری، نقش مهمی در همراه کردن توده‌های مردم در فرآیند انقلاب داشت؛ همان مزیتی که مدل‌های دیگر انقلابی کمتر بهره‌ای از آن داشتند.
نیاز مبرم به مدل اعتراضی چهلم به چهلم در سطح بین المللی
جریان های دانشجویی در درجه اول باید در همه دانشگاه های کشور اقدام به برگزاری مراسم ختم، هفت و چهلم آیت الله النمر بکنند و جریان رسانه ای به این مراسمات ابعاد بین المللی بدهد تا این مسئله در همه کشورهای منطقه به وقوع بپیوندد، با توجه به مسئله اربعین و فرهنگی بین المللی آن این مسئله به راحتی قابل تسری است.
آنچه از رفتار آل سعود بر می آید اگر این چهلم ها به خاک عربستان کشیده شود، برخوردهای چکشی و خونینی را از سوی این رژیم خواهد داشت و نتیجه آن ادامه برگزاری این چهلم ها در سطح کشورهای منطقه خواهد بود که آل سعود را در مسیر نابودی شتاب می دهد.
میکائیل دیانی-قائم مقام تشکیلات اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان مستقل
