چابهار را خوب ببینید. چابهار از جمله مناطق آزاد کشور، هر از چندگاهی رسانهای میشود. اما نه به دلیل افزایش سرمایه گذاری و افزایش درآمد عمومی و نه به دلیل نقشش در حضور فعال ایران در بازارهای جهانی و منطقهای و نه حتی به دلیل تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی. نام چابهار در رسانه ها با نیازمندان بیبضاعت حاشیه نشینش و یا با حوادث تروریستیش شنیده میشود.
چابهار الگویی ناموفق از یک منطقه آزاد است. الگویی که از ناکارآمدی ایده افزایش (غیرکارشناسی ) مناطق آزاد حکایت دارد. در چابهار اگر واسطهگری، قاچاق و شغلهای کاذب را در نظر نگیریم اشتغال جوانان یک بحران است. چابهاری که قرار بود به دلیل رشد و توسعه اقتصادی، سرمایهگذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، منطقه آزاد شود اکنون نه معیشت دارد و نه امنیت سرمایه گذاری.
چابهار یکی از هفت منطقه آزاد کشور است. اکثر این مناطق به دلیل نرسیدن به اهدافی که برای آنها تعریف شده بود عملا کارکرد خود را از دست دادهاند. ولی نکته ای که قابل تامل است آن است که با توجه به تجربه ناموفق این مناطق متاسفانه اخیرا زمزمههای افزایش مناطق آزاد دوباره شنیده میشود. یکی از این تلاشهایی که ناکام ماند طرح دولت در سال ۹۴ در باره این موضوع بود که با توجه به نزدیکی انتخابات مجلس شورای اسلامی بسیاری آنرا سیاسی دانستند. سال۹۴ دولت یازدهم طرحِ پوپولیستیِ افزایش مناطق آزاد(جاسک، بوشهر، اردبیل، مهران، اینچه برون) را به مجلس ارائه کرد که و رای نیاورد. چندی بعد سیستان و بانه نیز به این لیست اضافه شد. چندیست خبرهایی حکایت از ارسال دوباره این طرح به مجلس دارد و باتوجه به بده بستانهای مجلس دهم به خصوص شخص جناب لاریجانی با روحانی، این نگرانی وجود دارد که فارغ از بحثهای کارشناسی این طرح رای آورد.
ماجرای پرغصه مناطق آزاد به اینجا ختم نمیشود. متاسفانه در انتخابات مجلس شورای اسلامی برخی نامزدها با برنامه تبدیل آن حوزهی انتخاباتی به منطقه آزاد سعی در افزایش سبد رای خود داشته و بعضا همانها با ورود به مجلس با فشار به دولت آنرا پیگیری میکنند. جدای از اینکه آیا این کار در حوزه اختیارات یک نماینده مجلس است یا خیر است آنچیزی که می شود از آن به عنوان زنگ خطر یاد کرد این است که مردم بعضی از شهرهای محروم خود علاقهمند و پیگیر این مسئله هستند و این نشان از ضعف رسانهها در آگاهی بخشی مردم پیرامون آنچه واقعیت مناطق آزاد است دارد.
گسترش بیرویه مناطق آزاد، نظام تعرفه گذاری و مدیریت گمرک کشور را خنثی کرده و احاطه دولت بر بازار را که قرار بود با طرح هایی همچون سامانه جامع تجارت به سرانجام برسد را هدف قرار می دهد. قانونی کردن قاچاق یکی از اهداف سودجویان مدافع افزایش مناطق آزاد است تا بدون پرداخت گمرکی و مالیات کالای خود را وارد کنند و از جهت است که برخی کارشناسان از مناطق آزاد به معبری برای نفوذ اقتصادی اشاره میکنند.
مقصود بررسی تام و کمال مضرات مناطق آزاد بر کشور در این نوشته نبود و طبعا مضرات افزایش این مناطق بسیار است که احصای آن در این مجال نمیگنجد اما آنچیزی که روشن است آن است که باید برای افکار عمومی روشن شود آزموده را آزمودن خطاست.